Turizm sektörü, yabancı çalışan istihdamında bazı özel istisna ve kolaylıklara sahip sektörlerden biridir. Bu istisnalar, özellikle Kültür ve Turizm Bakanlığı belgeli işletmeler için geçerli olup, sektörel ihtiyaçlar doğrultusunda bazı genel kriterlerin esnetilmesini sağlar. Aşağıda turizm sektörüne özgü önemli uygulamalar yer almaktadır:
5 Türk Çalışan Şartına İstisna – “10 Türk Çalışan” Muafiyeti:
Turizm sektöründe, bazı işletmeler için istihdam kriterinde önemli bir kolaylık sağlanmaktadır. Özellikle uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacak yabancı personel için yapılan başvurularda, aşağıda belirtilen işletmeler en az 10 Türk vatandaşı çalıştırıyorsa, genel kural olan “her bir yabancı için 5 Türk çalışan şartı” uygulanmaz:
- Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli turizm işletmeleri
- Aynı adreste sözleşmeli faaliyet gösteren restoranlar
- Turizm-animasyon organizasyon firmaları
- Hamam, sauna gibi kompleksler
- Seyahat acentası ile anlaşmalı hamam ve saunalar
- Resmi izinli termal oteller
Bu işletmelerde 10 ve üzeri Türk personelin fiilen çalışıyor olması durumunda, başvuru yapılacak yabancı personel için istihdam kotası muafiyeti doğar. İstanbul Relocation olarak başvuru öncesi bu tür işletmelerde SGK hizmet listesi üzerinden Türk personel sayısını kontrol ederek muafiyetten yararlanma durumunu teyit ediyor ve başvurunuzu buna göre hazırlıyoruz.
SPA, Masaj, Animasyon Gibi Uzmanlık Gerektiren Pozisyonlarda Çalışma İzni:
Turizm sektöründe masör, masöz, SPA terapisti gibi uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacak yabancılar için özel şartlar aranır. 6735 sayılı kanun ve güncel yönetmelik uyarınca, bu pozisyonlarda çalışma izni verilebilmesi için yabancının çalışacağı işyerinin aşağıdaki niteliklerden birini taşıması zorunludur:
- Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan turizm işletme belgesi sahibi olan ve masaj salonu bulunduğunu kanıtlayan bir turizm tesisi veya resmi faaliyet izni olan termal otel
- Bakanlık belgeli bir turizm işletmesinin bünyesinde, aynı adreste sözleşmeli olarak faaliyet gösteren masaj salonu
- Seyahat acentası işletme belgesi sahibi bir firma ile anlaşmalı hamam ve sauna tesisi
- En az 20 Türk vatandaşı çalıştıran ve resmi makamlardan izin almış bir spor merkezi
Bu kriterlerin dışında kalan yerlerde (örneğin ruhsatsız işletmeler, güzellik salonları veya belgelenmemiş küçük tesislerde), bu tür pozisyonlar için yapılan çalışma izni başvuruları Bakanlıkça olumsuz değerlendirilir.
İstanbul Relocation olarak başvuru öncesinde bu kriterlerin sağlanıp sağlanmadığını işletme belgeleri, faaliyet izinleri ve SGK kayıtları üzerinden detaylı olarak kontrol ediyor, gerekli şartlar oluşmuyorsa alternatif başvuru yolları veya düzenlemeleri öneriyoruz.
Küçük İşletmelerde Kota Muafiyeti: Büyük turizm tesislerinin bünyesinde faaliyet gösteren küçük işletmeler (otel içindeki kuaför, kuyumcu, halıcı, tekstil mağazası gibi) de yabancı personel çalıştırma konusunda kolaylık sahibidir. Bakanlık kriterlerine göre, bir belgeli turizm işletmesi bünyesinde sözleşmeyle hizmet veren böyle küçük bir işletme en az 1 Türk vatandaşı çalıştırıyorsa, en fazla 2 yabancı çalışan için 5 Türk kotası ve mali yeterlilik şartları uygulanmaz. Örneğin, otel içinde yer alan bir hediyelik eşya dükkânında 1 Türk personel varsa, o dükkân 2 yabancı satıcıyı ayrıca 5 Türk şartı aranmaksızın istihdam edebilir. Bu, turizm bölgelerindeki küçük esnaf işletmelerin yabancı dil bilen eleman çalıştırmasını kolaylaştıran bir esnekliktir.
Eğlence ve Animasyon Sektöründe İstisna: Turist eğlendirme hizmetleri sunan şirketler de (örneğin animasyon organizasyon firmaları, şov ekipleri) yabancı sanatçı veya animatör çalıştırırken özel bir kolaylıktan yararlanabilir. Eğlence sektörü ile turizm-animasyon organizasyon firmalarının, uzmanlık gerektiren işlerde çalışacak yabancılar için en az 10 Türk vatandaşı çalıştırmaları halinde, her bir yabancı için 5 Türk kotası uygulanmaz. Diyelim ki bir animasyon şirketinin 10 yerli animatörü varsa, bu şirket ekstra bir yabancı akrobat veya gösteri sanatçısını ek Türk istihdam şartı olmadan kadrosuna katabilir. Bu kural, uluslararası gösteri gruplarının Türkiye’de çalışmasını teşvik etmektedir.
Sağlık Turizmi ve Seyahat Acentaları: Özellikle sağlık turizmi alanında faaliyet gösteren, Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş A grubu seyahat acentaları için de istisnai bir durum söz konusudur. Bu acentalar bünyesinde çalışacak yabancılar için yurt içi başvurularda en fazla 5 yabancıya kadar istihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz. Bu sayede, örneğin medikal turizm alanında yabancı hasta koordinatörü veya tercüman gibi rollerde birden çok yabancı personel istihdam etmek isteyen acentalar, 5 Türk kotasına takılmadan bu ihtiyaçlarını karşılayabilmektedir.
Sonuç olarak, turizm sektöründe belgeli ve kurumsal işletmeler için yabancı personel çalıştırma süreci, diğer sektörlere kıyasla daha avantajlı koşullara sahip olabilir. 5 Türk çalışan kuralındaki muafiyetler, masaj/SPA gibi özel işlerde yabancı uzman çalıştırabilme imkânı ve birden çok yabancıya izin alabilme esnekliği, sektörün ihtiyacına yöneliktir. Yine de her başvurunun Bakanlıkça tekil değerlendirildiği unutulmamalı; işletmenin fiziki kapasitesi ve mali yeterliliği, çalıştırılacak yabancı sayısının belirlenmesinde dikkate alınmaktadır. Yani işletmenin ölçeği ve işi, pratikte kaç yabancı personel için izin verileceğini etkileyebilir.
